Nhà thờ Hagia Sophia ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ là một trong những
công trình mái bát úp đồ sộ trên thế giới. Đường nét bên ngoài gợi ý sự
sửng sốt và thành công thấy rõ của mái bát úp này, với đường kính 31m
(100fit), chỉ có thể nhận thức được hết giá trị từ bên trong. Nhà thờ
Hagia Sophia - "Khôn ngoan Thánh thiện" - được xây dựng và trang trí
chỉ trong 6 năm từ năm 532 ñến năm 537.
Vẻ nguy nga và kỹ năng trong kết cấu. Ảnh: irantouristguide
Phong cách mới trong thế giới Cơ Đốc
Khi
Justinian giao cho đội ngũ kiến trúc sư của ông phải xây dựng nhà thờ
Hagia Sophia mới. Họ đã nhận ra đây là một phong cách xây dựng nhà thờ
mới trong thế giới Cơ Đốc ban đầu. Truyền thuyết cho rằng chính một
Thiên sứ đã thiết kế tặng cho Justinian. Tính phức tạp của công trình
chắc chắn cho thấy sự tự tin về một kiến trúc phi thường ở quy mô đồ
sộ, đòi hỏi phải tính toán chính xác và tinh thần dám nghĩ dám làm
trong kỹ thuật. Kiến trúc sư làm việc ở mức độ chi tiết đến mức sàn nhà
bằng đá cẩm thạch được chia thành từng sọc để giúp giáo sỹ trong nhà
thờ thực hiện nghi lễ. Mặc dù về chức năng, kiến trúc này đồng thời
trung thành với cách phô bày ánh sáng và không gian bao bọc, nhất là
bên dưới mái báp úp chính, ít lâu sau trong giới bình luận thần học
Kinh thánh ở Byzantine hiểu là biểu tượng của Thiên đàng.
Tất cả mái cong dạng vòm trên trần nhà hay ở vách phía trên tin hữu đều trang trí bằng vật liệu khảm. Ảnh: borsastars
Nhà
thờ Hagia Sophia là nhà thờ đồ sộ nhất trong thế giới Cơ Đốc ban đầu,
quy mô của nhà thờ được cảm nhận hoàn toàn trong ánh sáng lờ mờ lúc
bình minh, giờ phụng vụ và ánh nến lung linh.
Khi xây dựng người
ta đã giấu kỹ thuật kết cấu. Khách tham quan chỉ nhìn thấy mái bát úp
chính với các mái bát úp bán nguyệt làm trụ chống tường ở phía Đông và
Tây, và nhìn thấy tia sáng mặt trời từ cửa sổ rọi sáng cả nhà thờ. Các
dãy cột bằng đá cẩm thạch (đá cẩm thạch có màu sắc lấy từ nhiều mỏ đá
khác nhau ở Địa Trung Hải) và lớp đá cẩm thạch ốp có vân (thường ốp
theo kiểu "tựa lưng" với đường vân cân đối làm tăng vẻ huyền bí trong
chất liệu đá). Các cột bằng đá cẩm thạch được chạm khắc phần dưới, khối
đắp nổi trang trí và không gian nằm giữa hai mặt trên của hai vòm gặp
nhau và đường thẳng nối liền đỉnh vòm (đá cẩm thạch trắng lấy từ các mỏ
đá Proconnesia ở biển Marmara).
Nhưng hầu như người ta không tìm
thấy đá vôi hay đá hoa cương xanh lục ở địa phương, gạch, vữa, thanh
neo bằng chì và sắt để chống đỡ các chi tiết kết cấu nằm bên dưới tất
cả những lớp ốp ngoài này, có lẽ cũng không thấy dầm gỗ phân phối lực
ngang cho các mũ cọc giữa cột và mái cong dạng vòm vốn là bộ phận không
thể thiếu trong biện pháp ổn định áp lực bên trong cấu trúc. Sự kết hợp
các dãy cột bằng đá cẩm thạch và mái cong dạng vòm xây gạch lấy từ kiến
trúc bê tông của đế quốc La Mã ở Ý. Nhưng việc chọn vật liệu theo
truyền thống xây dựng ở địa phương thuộc vùng Tiểu Á La Mã.
Ở
đây trưng bày vô số thánh giá bằng vàng, Đức Mẹ đồng trinh và Chúa Hài
Đồng giữa các tổng thiên thần, chân dung hoàng đế và các vật trang trí
không mang tính biểu tượng.
Sự đổi thay của nhà thờ
Nhà
thờ Hagia Sophia vẫn được xem là nhà thờ lớn nhất trong đế quốc
Byzantine, cũng như là công trình tưởng niệm chính của đạo Cơ Đốc chính
thống.
Năm 1453, thành phố Constantinople rơi vào tay người Thổ
Nhĩ Kỳ của đế quốc Ottoman, nhiều toán quân xông vào nhà thờ trong lúc
nhiều người đang dự Thánh lễ Misa ở đây. Nhà thờ Hagia Sophia bị cải
tạo thành một nhà thờ Hồi giáo, ít lâu sau thêm 4 tháp và các chi tiết
kiến trúc khác của đạo Hồi - gian nhà con hình bán nguyệt ở cuối nhà
thờ ở tầng trệt cải tạo thành một mihrab hướng về Thánh địa Mecca, bổ
sung thêm một mimbar ở bên phải và chỗ ngồi của vua Hồi ở bên trái,
nhiều đĩa khổng lồ có câu khắc bằng tiếng Ả Rập trên các trụ gạch.
Kiến
trúc của nhà thờ được kiến trúc sư Siman mô phỏng và phát triển giống
như nhà thờ Hồi giáo Suleyman. Những lần đại tu công trình sau cùng do
kiến trúc sư người Thụy Sỹ Gaspare và Giuseppe Fossati tiến hành trong
năm 1847-1849, một việc làm táo bạo rất ấn tượng về sự gia cố và trang
trí lại. Đến năm 1931, công trình trở thành viện bảo tàng cho mọi khách
du lịch đến tham quan. << Trang trước Trang sau >> |