Chichen Itza là một địa điểm khảo cổ thời
tiền Colombo do nền văn minh Maya xây dựng, nằm ở trung tâm phía bắc
Bán đảo Yucatán, Mexico ngày nay. Vùng
đất này là một trong những chứng nhận quan trọng nhất của nền văn minh
Mayan-Toltec ở Yacatan
Vùng
đất này là một trong những chứng nhận quan trọng nhất của nền văn minh
Mayan-Toltec ở Yacatan (từ thế kỷ thứ 10 đến thế kỷ 13). Nó chứa một số
khuôn mẫu nổi tiếng nhất của kiến trúc Trung Mỹ, là sự kết hợp kỹ thuật
xây dựng Mayan và lối trang trí khắc chạm Taltee.
Theo
một số nhà nghiên cứu, người Maya đã cư trú ở miền Nam Mêxicô và ở
Guatémala trong nhiều thế kỷ. Sự phát triển của nền văn minh Maya gồm
hai giai đoạn chính: giai đoạn đầu từ khoảng năm 320 đến 633 với địa
bàn chính là vùng Peten ở Guatémala. Giai đoạn thứ 2 từ 987 đến thế kỷ
16, phát triển ở bán đảo Yocatan, trên đất Mexico. Những công trình
kiến trúc còn lại ngày nay chủ yếu thuộc về giai đoạn 2. Hai địa điểm
tập trung nhiều công trình kiến trúc Maya là Chichen Itza và Uxmal.
|
Chichen
Itza nằm ở phần phía Bắc của bán đảo Yocatan. Đây là thị trấn lớn nhất
của vương quốc Maya, tập trung nhiều công trình kiến trúc như: đền
chiến sĩ, sân chơi cầu, đền thờ báo, đền Caracol, và vượt lên trên tập
hợp những kiến trúc này là tháp Castillo xây bằng đá xám. Castillo là
một tháp đỉnh bằng, trên đỉnh có thờ thần Kukulcan, được biểu tượng
bằng một con vật hỗn hợp giữa chim và rắn. Từ mỗi mặt của tháp, người
ta có thể đi lên bằng 91 bậc thang, 91 bậc nhân với 4 là 364, cộng với
nền của đền thờ là 365, tượng trưng cho số ngày trong năm theo lịch của
người Maya. Trong những ngày lễ, các giáo sĩ Maya, trong trang phục
bằng lông thú, đứng dưới chân đền, mặt hướng về mặt trời mà cầu nguyện.
|
Trong
lúc đào đất ở vùng chân tháp Castillo, người ta phát hiện ra một ngôi
đền gồm hai phòng. Trong phòng có tượng bằng đá của một người trong tư
thế nửa ngồi, nửa nằm. Đó là tượng thần Chac Mool, có thể là thần mặt
trời. Trong phòng có tượng một con báo bằng đá đỏ, xen lẫn vết đen, hai
mắt bằng ngọc, miệng há rộng, nét mặt hung dữ. Chung quanh tượng có
nhiều ngọc quý và những lễ vật, dấu vết của buổi lễ cuối cùng trước khi
lấp đền để làm đền mới ở trên. Đến nay đền được lấp kín mãi cho đến khi
các nhà khảo cổ học phát hiện ra vào năm 1937.
|
Về
phía Bắc của Castillo là hàng cột lớn của đền các chiến sĩ. Qua hàng
cột này đã đến một cái giếng và các đền thờ báo, diều hâu, biểu tượng
cho các chiến sĩ, tầng lớp ưu đãi trong xã hội Maya. Giếng nước sâu
chừng 20 mét, nơi đã chứng kiến những cuộc tế thần. Những năm gặp nạn
đói hay bệnh tật, người Maya quẳng xuống giếng một thiếu nữ. Nếu người
nào bơi nổi lên trên thì người trên miệng giếng sẽ đưa dây vớt họ lên
và chờ đợi các thiếu nữ này truyền đạt lại lời dạy và hứa hẹn của thần
linh về tương lai. Nếu không bơi được, các thiếu nữ đành cam chịu cái
chết.
Phía
bên kia đền thờ báo là một bãi cỏ rộng 2.800m2. Đó là sân chơi cầu. Đây
cũng là một trò chơi khắc nghiệt và mang tính chất tôn giáo, thường có
các giáo sĩ và tầng lớp quý tộc dự. Người ta treo giữa sân một cái vòng
và hai phe phải cố gắng tung cầu qua vòng đó. Các hình ảnh khắc họa
trên tường còn ghi lại cảnh đội trưởng của đội thua phải bị chém đầu.
Cách
đó không xa là đền Caracol, có cầu thang xoáy trôn ốc bên trong. Có thể
đây là đài thiên văn: các nhà bác học đến đó nhìn trời để báo mùa mưa
sắp đến.
Ngoài
Chichen Itza, còn có Uxmal, nằm ở phía Tây Bắc của bán đảo Yucatan.
Uxmal nổi tiếng với "tháp của nhà tiên tri" nền hình chữ nhật gốc tròn,
với hai đền thờ: một đền ở lưng chừng tháp và một đền ở trên đỉnh tháp.
Yếu
tố tôn giáo thâm nhập sâu vào đời sống của người Maya. Họ thờ nhiều
thần và các thần này thường được biểu tượng bằng những hình ảnh hỗn hợp
giữa người và một số loài vật: rắn, chim, cá sấu, báo… Người Maya thờ
thần mặt trời, thần mưa, thần bắp, thần đất và cả… thần chết, thần tự
tử. Bàn tay khéo léo của những nhà điêu khắc đã sáng tạo ra những hình
ảnh kỳ bí của các thần linh, những hình ảnh đôi lúc lại là những tín
hiệu thay cho chữ viết, chữ số.
Kiến
trúc Maya có những nét độc đáo, nhất là kỹ thuật xây tháp với những
khối đá nặng trên đỉnh đồi. Những cột, tường lớn với đường nét cứng
xuất hiện trên đỉnh đồi cao dưới ánh nắng mặt trời chói chang gây cho
con người một cảm giác bị chế ngự nặng nề.
Chichen
Itza hiện là một Địa điểm Di sản Thế giới và là một nơi thu hút nhiều
du khách; nó là nơi được nhiều người thăm quan nhất trong số các địa
điểm khảo cổ Maya. Nhiều du khách từ khu du lịch Cancun đã mất trọn một
ngày cho chuyến đi đến Chichen Itza, và thường chỉ đủ thời gian thăm
một số phần của nó.
El
Castillo bị cho là không an toàn với du khách trèo lên thăm quan, bởi
chính phủ và các nhà khảo cổ học cho rằng địa điểm này không ổn định.
Nhiều kế hoạch nhằm làm giảm tình trạng hư hỏng, và phục hồi đã được đề
xuất. Bài: TLinh (tổng hợp) << Trang trước Trang sau >> |