Để hoàn thiện nơi ăn chốn ở của mình, con người đã trải qua một
chặng đường dài tìm tòi thử nghiệm không mệt mỏi. Thế mà cho đến nay,
một không gian kiến trúc gần gũi, thân thiện với môi trường tự nhiên
hay còn gọi là kiến trúc sinh thái, kiến trúc xanh, kiến trúc
bền vững vẫn còn là ước mơ. Đây là thể loại kiến trúc ra đời trong bối cảnh môi trường toàn cầu
đang ngày càng xấu đi. Việc gia tăng dân số cùng với tốc độ đô thị hoá
diễn ra nhanh chóng. Việc khai thác vô độ tài nguyên khắp hành tinh
đang huỷ hoại môi trường sinh thái. Cuộc khủng hoảng dầu mỏ làm cho con
người ý thức được nguy cơ cạn kiệt nguồn tài nguyên năng lượng truyền
thống và thúc đẩy xu hướng khai thác năng lượng sạch và tái tạo tiềm
năng trong thiên nhiên, đồng thời ý thức việc bảo vệ môi trường ngày
càng trở nên bức bách.
Chính vì vậy, việc tổ chức lại cuộc sống phù hợp với hệ sinh thái toàn
cầu và phát triển bền vững đã trở thành mục tiêu tối thượng trong thế
kỷ 21. “Phát triển bền vững là khả năng trong lúc thoả mãn các nhu cầu
của con người đương đại, không làm tổn hại đến việc thoả mãn các nhu
cầu của con người mai sau”.
Nội dung cơ bản của kiến trúc sinh thái là thể hiện sự kết hợp sinh hoạt của con người
với công trình kiến trúc phù hợp với môi trường, giảm chất thải trong
cả quá trình từ thi công sử dụng đến loại bỏ, nhằm bảo vệ tài nguyên
thiên nhiên, không gây ô nhiễm môi trường. Đây là mô hình thích hợp cho
sự hài hoà giữa con người và thiên nhiên.
Các kiến trúc sư đã và đang miệt mài tìm kiếm những giải pháp thiết kế
kiến trúc sinh thái dựa trên cơ sở hạn chế tối đa sử dụng các nguồn năng lượng, vật
liệu không thể tái sinh, tận dụng năng lượng mặt trời, năng lượng gió,
năng lượng nước. Sử dụng thông gió, che chắn tự nhiên, khai thác các
yếu tố cây xanh mặt nước để cải tạo vi khí hậu, vừa đáp ứng được cư trú
lành mạnh dễ chịu vừa giảm tối đa thiết bị cơ giói, từ đó giảm chi phí
đầu tư xây dựng và sử dụng trong suốt vòng đời của công trình. Mục đích
của kiến trúc sinh thái là hướng tới phục vụ con người, vì con người mà sáng tạo môi
trường không gian nhỏ (vi khí hậu) dễ chịu, đồng thời bảo vệ môi trường
lớn (môi trường vĩ mô) chung quanh.
Sự hoà quyện gữa kiến trúc và môi trường xanh là xu hướng mới của kiến trúc hiện đại
Như vậy, nếu chúng ta đem so sánh kiến trúc sinh thái phương Tây với phong thuỷ của
phương Đông thì có thể thấy nhiều trùng hợp về quan điểm và phương pháp
thực hành.
Xuất phát từ nền triết học cổ phương Đông, xem con người là tiểu vũ
trụ, là hình ảnh thu nhỏ của đất trời - đại vũ trụ, cho nên con ngưòi
sống phải hài hoà với tự nhiên, với các quy luật cơ bản của tạo hoá.
Phong thuỷ coi trọng việc chọn vị trí xây dựng công trình ở những nơi
đất tốt (đất phát), hội tụ rất nhiều yếu tố, trong đó có:
Gió - yếu tố được tạo ra bởi khí lực của đất cũng là luồng khí gồm có khí trời và khí đất, là yếu tố sinh ra vũ trụ và vạn vật.
Nước - được sinh ra từ mạch đất, chảy theo thớ đất, nuôi đất. Nước rất quan trọng vì là nguồn sống của đất, của động thực vật.
Long mạch - là mạch đất trong đó có khí mạch.
Long huyệt - là nơi khí mạch của núi sông ngưng kết lại.
Minh đường - là khoảng trống phía trước huyệt.
Các yếu tố này làm nên cảnh quan môi trường sinh thái tốt, đảm bảo sự
phát triển của con người, của một đô thị hay một quốc gia.
Một cách tổng quát, phong thuỷ quan niệm phải gắn bó hữu cơ với vũ trụ
theo các quy luật tự nhiên và kiến trúc phải có cấu trúc hài hoà với
địa hình cảnh quan, tận dụng các ưu thế, hạn chế các tác hại của môi
trường một cách sáng suốt.
Về phương pháp tổ chức không gian, phải dựa trên cơ sở phân tích kỹ địa
hình cảnh quan từng mặt của tổ phần nằm trong mối tương quan chung của
tổng thể, hoặc có thể cải tạo một phần để đạt đến cấu trúc không gian
tốt nhất. Không gian nội thất phải có cấu trúc phù hợp với địa hình
cảnh quan về phương vị và tỷ lệ theo một trật tự quy ước. Như vậy có
nghĩa là trước tiên cần xác định vị thế, cục diện địa hình và hướng chủ
đạo của nó. Xác lập trục không gian kiến trúc qua vị trí trọng điểm của
vùng đất đã chọn theo trục địa hình cảnh quan nằm trong mối tương quan
với phương vị của vũ trụ.
Thiết kế phong thuỷ theo các nguyên tắc sau đây:
– Cấu trúc không gian được phân vùng quy ước, tuân thủ theo một trật tự
của vị thế theo không gian chủ đạo. Cách cấu tạo tượng trưng của không
gian khác nhau thể hiện một trật tự chung hoà hợp giữa công trình kiến
trúc và không gian cảnh quan bao quanh.
– Cấu trúc không gian xử lý theo dạng chồng lớp, phân tầng bậc từ lớn
tới nhỏ. Không gian lớn bao gồm nhiều không gian nhỏ lồng vào nhau. Các
công trình kiến trúc tỷ lệ với không gian nhỏ bao bọc quanh nó rồi mở
dần ra không gian lớn hơn.
– Phong thuỷ chú ý tới cấu trúc không gian cảm quan trường thị giác và trường lực của vũ trụ.
– Địa hình cảnh quan được đánh giá theo cảm quan của con người - chủ
thể công trình. Đặt con người vào vị trí điểm mở của công trình (cửa
chính) làm đối tượng đánh giá. Phải có tầm mở ra cảnh quan đẹp, có các
yếu tố cảnh quan hướng về (ôm ấp bảo vệ một cách hài hoà cân đối).
Một cách tổng quát, một cấu trúc phong thuỷ tốt dựa trên tổ chức không
gian hữu hiệu, chú ý tới quan niệm cân đối, hài hoà, vững chắc và
khoảng trống. Ngôi nhà phải phù hợp với cảnh quan. Không gian nội thất
với cách bố trí bên trong phù hợp với cấu trúc ngôi nhà và cảnh quan;
đạt được sự lưu thông, điều hoà các luồng khí, lực của trời đất, tác
động lên con người sống ở đó theo chiều hướng tốt nhất.
Như vậy về căn bản, kiến trúc sinh thái ra đời ở phương Tây không phải xa lạ mới mẻ mà
rất gần gũi quen thuộc, nếu không muốn nói là giống hoặc trùng hợp với
phong thuỷ của phương Đông được thể hiện trong các kiến trúc dân gian,
truyền thống của các nước Á Đông, trong đó có Việt Nam mà lịch sử phát
triển lâu dài của chúng đã minh chứng một sự gắn bó bền chặt giữa con
người, kiến trúc và thiên nhiên theo kiểu thiên - địa - nhân, giống
kiến trúc sinh thái bảo đảm sự cân bằng giữa con người - xã hội - thiên nhiên kiểu
phương Tây. Rõ ràng ở đây có sự gặp gỡ trùng hợp đến lạ kỳ! Và kiến trúc sinh thái thật sự tiêu biểu cho xu hướng kiến trúc thân thiện với môi trường của
thế kỷ 21, mục tiêu vươn tới của giới kiến trúc sư ngày nay.
Nguồn: SGTT
<< Trang trước Trang sau >> |