Khi xây dựng biệt thự ở Việt Nam, người
Pháp luôn tính đến điều kiện và tác động của khí hậu trong thiết kế. Và
cửa là một giải pháp đặc trưng. Hiện nay, trong kiến trúc hiện đại, cửa
cũng là "phần" không thể thiếu.
Trong kiến trúc Việt truyền thống, ở
những công trình công cộng, có tính hoành tráng như đình chùa hay cung
vua, hệ thống cửa thường là những khung cửa rộng, cánh lớn, tạo vẻ bề
thế, đáp ứng sự tôn nghiêm và việc ra vào đông người. Những cánh cửa
luôn có một khoảng hở phía trên, được tạo ra bởi những con tiện, vừa
mang tính trang trí, vừa giảm bớt cái nặng nề của sự đường bệ.
|
Cửa trong một khu nghỉ mát mới ở Hội An. |
Trong ngôi nhà ở, người ta cũng làm
những khung cửa rộng nhiều cánh, nhưng có bệ phía dưới, cao chừng ba
tấc để bước qua. Phía trên là những cánh xoay, hoặc tháo lắp được, để
linh hoạt trong mọi tình huống, tuỳ theo mùa, theo thời và cách sử dụng
từng lúc trong ngày. Khi cần đón gió, cần sáng, hoặc khi nhà có việc ma
chay, cưới hỏi, có thể tháo hết cánh, tạo khoảng mở tối đa, không gian
trong ngoài được giao hoà, tầm nhìn rộng mở, nhưng không “toang hoác”
nhờ cái bệ cửa bên dưới, ma quỷ không dễ mà vào được. Ngoài hàng hiên
lại có một lớp giại làm bằng phên tre chắn nắng, lược bớt cái chói sáng
gay gắt buổi trưa, hay mưa tạt, gió lùa.
Ở thành phố, thị trấn, huyện lỵ, trong
những ô phố cũ, những căn nhà cửa hàng cũng vậy, lớp thị dân có gốc từ
làng mang ra phố thị bộ cửa chuyên dụng ấy, rất tiện dụng cho đời sống
buôn bán thị thành. Ngày tháo ra thành cửa hiệu, mở mang nơi giao tiếp,
tối lắp vào thành nhà ở, kín đáo.
|
Cửa trong khu nghỉ mát Nam Hải, công trình được giải thưởng của Hội Kiến trúc sư. |
|
Tấm phên ngoài hiên nhà, che cửa bên trong, phổ biến ở các căn nhà vùng Bắc bộ. |
|
Cửa nhà phố với hoa văn đơn giản, bằng sắt, kết hợp gỗ và kính lấy sáng. |
Những ô cửa sổ trong ngôi nhà ở truyền
thống rất nhỏ, thường nằm ở phía sau hoặc bên hông nhà. Là phải rồi, vì
đấy là những hướng xấu, nắng và gió lạnh. Cốt cho thoáng và lấy sáng
một đôi khi. Nhà thôn quê không phải lúng túng chọn hướng vì thế đất,
cứ “vợ đàn bà, nhà hướng nam” mà đặt. Mặt tiền hướng tốt rồi thì cửa mở
toang.
Cánh ở hướng xấu thường bằng gỗ đặc,
đóng là kín, hoặc cửa sổ bật bằng phên tre, nâng lên hạ xuống tuỳ nắng,
gió, mưa trong ngày. Mưa nhỏ thì nâng cao, nhiều thì he hé, bão thì sập
kín luôn. Tuy chỉ là những kinh nghiệm dân gian, nhưng đấy là những
khung cửa có ý thức về một công năng phù hợp với điều kiện khí hậu, với
nhu cầu sử dụng thiết thực của đời sống.
Người Pháp đến Đông Dương và xây dựng ở
đây cái “nền” kiến trúc mà ta hay gọi là “thuộc địa”, trong đó họ rất
coi trọng điều kiện khí hậu khi thiết kế, xây dựng. Tính nhiệt đới, gió
mùa đã được phản ánh rất rõ trong những giải pháp thiết kế và công
trình. Ngoài những thành phần kiến trúc như tiền sảnh, mái hiên, hành
lang, ô văng... thì các giải pháp về cửa cũng là một hình ảnh đặc trưng
cho lối kiến trúc ấy. Những dãy cửa chớp chạy dài ở hành lang kiến trúc
công cộng, hay cửa sổ biệt thự hai lớp, trong kính ngoài chớp, trên có
ô văng lợp ngói đỡ bằng hệ console gỗ, hoặc ô văng bê tong là một kiểu
điển hình.
Một kiểu rất phổ biến nữa là loại cửa
được kéo xuống gần, hoặc sát sàn, giữa hai lớp có lan can, tạo cảm giác
mở và gần gũi với bên ngoài. Lớp cửa kính dùng khi sử dụng hệ điều hoà
không khí, cửa chớp dùng khi muốn thông thoáng tự nhiên. Cửa chớp gỗ là
một đặc trưng rất nhiệt đới. Nó luôn tạo ra sự ấm cúng và tính hoài cảm
về một thời.
Sự hài hoà về tỷ lệ giữa kích thước ô
cửa và bề mặt toà nhà luôn là một chuẩn mực của kiến trúc Pháp cũ.
Không có chuyện trổ cửa vô lối, cả về vị trí lẫn kích thước.Những căn
biệt thự có cánh cửa sơn nâu, hay xanh lá cây và trắng (ở lớp cửa kính
bên trong) đi với cái màu vàng thuộc địa vẫn được sơn đi sơn lại suốt
mấy chục năm, như một thứ “đặc sản” nhiệt đới sau những tán lá sấu trên
những con phố Hà Nội.
Về mặt kỹ thuật, giải bài toán khí hậu
có thể bằng nhiều cách, nhưng để tạo ra cái cảm giác dễ chịu một cách
tự nhiên trước những tác động của khí hậu, trước cái nóng cái lạnh tác
động vào da thịt, kèm theo một xúc cảm nào đó về mùa, thì ngoài những ô
cửa, quả là khó có máy móc hay thiết bị nào làm nổi.
Nguồn: Dothi
<< Trang trước Trang sau >> |